โรค Vogt–Koyanagi–Harada disease (VKH): เมื่อระบบภูมิคุ้มกันเล่นงานดวงตาเรา

โรค Vogt–Koyanagi–Harada disease (VKH): เมื่อระบบภูมิคุ้มกันเล่นงานดวงตาเรา

เราเคยได้ยินชื่อโรค VKH ไหม? มันเป็นโรคที่ระบบภูมิคุ้มกันของเราเกิดผิดพลาด หันไปโจมตีเซลล์ที่มีเม็ดสีเมลานินในร่างกายเรา ซึ่งรวมถึงดวงตา ผิวหนัง หู และบางครั้งก็ระบบประสาทส่วนกลางด้วย โรคนี้พบได้บ่อยในคนเอเชีย 

อาการเป็นยังไง? แบ่งเป็น 2 ระยะใหญ่ๆ
ระยะแรก (Uveitic stage): นี่คือช่วงที่โรคลุกโชนสุดๆ มักเริ่มจากอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ เช่น ปวดหัว มีไข้ อ่อนเพลีย คลื่นไส้ หลังจากนั้นไม่กี่วัน ตาจะเริ่มมีปัญหา แดงก่ำ ปวดตุ้บๆ น้ำตาไหล ตามัวลง แสงจ้าก็ทนไม่ได้ บางคนมีอาการทางหูร่วมด้วย เช่น หูอื้อ เวียนหัว

ระยะพักฟื้น (Convalescent stage): อาการทางตาจะค่อยๆ ดีขึ้น แต่ผิวหนังกับระบบประสาทจะโดนเล่นงานแทน ผิวอาจมีรอยด่างขาวเหมือนโรคด่างขาว ผมร่วง หูอื้อ เวียนหัว ปวดหัวก็ยังมีอยู่ อาการเหล่านี้อาจเป็นๆ หายๆ ได้นานหลายปี

แล้วมันเกิดจากอะไรล่ะ?

อันนี้ยังเป็นปริศนาอยู่เลย แต่คุณหมอเค้าคาดว่าน่าจะเกี่ยวกับพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อมกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกติ

การทำลายเนื้อเยื่อที่ดีและ Leukocyte Antigen
โรค VKH เป็นโรคภูมิต้านตนเองชนิดหนึ่งที่ระบบภูมิคุ้มกันเข้าใจผิดว่าเซลล์ที่มีเมลานินเป็นสิ่งแปลกปลอม จึงส่งกองทัพเซลล์ไปทำลาย
Leukocyte antigen (HLA) หรือแอนติเจนเม็ดเลือดขาว เป็นโปรตีนที่อยู่บนผิวเซลล์ ช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันแยกแยะระหว่างเซลล์ของร่างกายกับสิ่งแปลกปลอม
ในผู้ป่วย VKH มักพบความสัมพันธ์กับ HLA บางชนิด โดยเฉพาะ HLA-DR4 และ HLA-DQ4 ซึ่งอาจเป็นตัวกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันโจมตีเซลล์ที่มีเมลานิน

การวิจัยการเกิดในคนเอเชีย

มีการศึกษาพบว่าคนเอเชียมีความเสี่ยงต่อโรค VKH สูงกว่าเชื้อชาติอื่น
เชื่อว่าปัจจัยทางพันธุกรรมมีบทบาทสำคัญ โดยเฉพาะยีน HLA บางชนิดที่พบมากในคนเอเชีย
อย่างไรก็ตาม สิ่งแวดล้อมก็อาจมีส่วนกระตุ้นให้เกิดโรคได้เช่นกัน แต่ยังต้องศึกษาเพิ่มเติม

โรคแทรกซ้อนที่ต้องระวัง

ภาวะแทรกซ้อนทางตา: ต้อกระจก ต้อหิน จอประสาทตาเสื่อม หรือร้ายแรงสุดคือตาบอด
ภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ: สูญเสียการได้ยินบางส่วน, ผิวหนังเปลี่ยนสี, ปัญหาเกี่ยวกับระบบประสาท

ป้องกันได้ไหม?

ปัจจุบันยังไม่มีวิธีป้องกันโรค VKH โดยตรง
สิ่งสำคัญคือการสังเกตอาการผิดปกติตั้งแต่เนิ่นๆ และรีบไปพบแพทย์ทันทีที่สงสัย
การรักษาแต่เนิ่นๆ เพิ่มโอกาสควบคุมโรคได้ดี และลดความเสี่ยงภาวะแทรกซ้อนรุนแรง

ข้อมูลนี้มีไว้เพื่อเพิ่มความเข้าใจเกี่ยวกับโรค VKH เท่านั้น ไม่สามารถใช้แทนการวินิจฉัยหรือคำแนะนำจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้

อ้างอิง
Vogt-Koyanagi-Harada disease - National Organization for Rare Disorders (NORD)
Vogt-Koyanagi-Harada Disease - StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-.
Vogt-Koyanagi-Harada disease  - NHS website